Του Νίκου Δελφάκη, δικηγόρου, προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Τρίπολης
Διευκρινίζω εξαρχής ότι το παρόν άρθρο μου αντιμετωπίζει το ζήτημα της προκήρυξης πρόωρων εκλογών από τη νομική (του Συνταγματικού Δικαίου) και μόνο σκοπιά και δεν έχει να κάνει με πολιτικές απόψεις ενόψει των ερχόμενων εκλογών της 16-9-2007.
Με το ΠΔ 154/2007 προκηρύχτηκαν, όπως αναμενόταν, πρόωρες εκλογές με ημερομηνία διεξαγωγής τους την 16-9-2007. ΄Εχει τεράστια σημασία να σημειωθεί ότι εδώ και τέσσερις, τουλάχιστον, μήνες οι πάντες γνώριζαν ότι θα γίνουν πρόωρες εκλογές.
Όλα τα κόμματα είχαν έτοιμους ή σχεδόν έτοιμους τους συνδυασμούς τους. Το προεκλογικό υλικό - διαφημίσεις των κομμάτων (έντυπο και ηλεκτρονικό) κι αυτό έτοιμο. Οι επιτροπές εκλογικού αγώνα κι αυτές έτοιμες. ΄Ετοιμα τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι. Το μόνο που δεν ήταν γνωστό ήταν η ακριβής ημερομηνία. Πληροφορούμαστε, όπως μας αποκάλυπταν από την άνοιξη, βουλευτές, πολιτευτές κλπ ότι οι εκλογές θα προκηρύσσονταν για τις 23 Σεπτεμβρίου. Προκηρύχτηκαν για τις 16 Σεπτεμβρίου. Μικρό το κακό.
Ι. ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΓΕΝΙΚΑ
Κι ο πρωτοετής φοιτητής της Νομικής γνωρίζει ότι το Σύνταγμα (ακολούθως «Σ»), κατά την ουσιαστική του έννοια, είναι ο θεμελιώδης νόμος ενός κράτους και έτσι διακρίνεται των λοιπών νόμων που καλούνται «κοινοί». Κατά την τυπική έννοια είναι ο γραπτός και ηυξημένης τυπικής ισχύος θεμελιώδης νόμος του κράτους.
Οι παραπάνω ορισμοί δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξήγηση, οι πάντες και όχι μόνο οι νομικοί, αντιλαμβάνονται την τεράστια σημασία που έχει το Σ και ο σεβασμός σ΄ αυτό για μια ευνομούμενη και δημοκρατική πολιτεία. Το ίδιο το ισχύον Σ της χώρας αναφέρεται, αυτονοήτως, στην σπουδαιότητά του και στην υποχρέωση όλων των Ελλήνων να το σέβονται, αλλά και να το προστατεύουν.
Στο τελευταίο άρθρο του ισχύοντος Σ αναφέρεται κατά λέξη:
«Ο σεβασμός στο Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό και η αφοσίωση στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία αποτελούν θεμελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων. …… Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσον εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία».
Κι εδώ δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξηγήσεις.
ΙΙ. Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ και η προκήρυξη εκλογών
Μετά την παραπάνω γενική αναφορά, ας δούμε συγκεκριμένα πλέον, τι προβλέπει το ισχύον Σ σχετικά με την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.
Στο άρθρο 41 του Σ αναφέρεται κατά λέξη:
«Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαλύει τη Βουλή με πρόταση της Κυβέρνησης που έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης για ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας …. Το διάταγμα διάλυσης της Βουλής, προσυπογραμμένο από το Υπουργικό Συμβούλιο, πρέπει να περιλαμβάνει συγχρόνως την προκήρυξη εκλογών μέσα σε 30 ημέρες ….»
Αυτές είναι οι διατάξεις. Προκύπτουν τα εξής:
1) Η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη εκλογών ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου της Δημοκρατίας, και μόνο, που αποφασίζει μετά από πρόταση της Κυβέρνησης.
2) Η Κυβέρνηση πρέπει να ισχυριστεί ότι υπάρχει εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας που πρέπει να αντιμετωπιστεί και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να αποδεχτεί ότι υπάρχει τέτοιο ζήτημα.
Μετά την παραπάνω γενική αναφορά, ας δούμε συγκεκριμένα πλέον, τι προβλέπει το ισχύον Σ σχετικά με την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.
Στο άρθρο 41 του Σ αναφέρεται κατά λέξη:
«Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαλύει τη Βουλή με πρόταση της Κυβέρνησης που έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης για ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας …. Το διάταγμα διάλυσης της Βουλής, προσυπογραμμένο από το Υπουργικό Συμβούλιο, πρέπει να περιλαμβάνει συγχρόνως την προκήρυξη εκλογών μέσα σε 30 ημέρες ….»
Αυτές είναι οι διατάξεις. Προκύπτουν τα εξής:
1) Η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη εκλογών ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου της Δημοκρατίας, και μόνο, που αποφασίζει μετά από πρόταση της Κυβέρνησης.
2) Η Κυβέρνηση πρέπει να ισχυριστεί ότι υπάρχει εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας που πρέπει να αντιμετωπιστεί και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να αποδεχτεί ότι υπάρχει τέτοιο ζήτημα.
Η παρούσα Κυβέρνηση πρόβαλε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ως εθνικά ζητήματα εξαιρετικής σημασίας, τα εξής δύο θέματα:
1) Κατάρτιση του προϋπολογισμού του έτους 2008 και
2) Αναθεώρηση του Συντάγματος (διαδικασία που έχει αρχίσει από την μόλις διαλυθείσα Βουλή και θα συνεχιστεί από την επόμενη – κατά τα προβλεπόμενα στο Σ).
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: Αποτελούν τα δύο αυτά θέματα εθνικά ζητήματα εξαιρετικής σημασίας; ΟΧΙ ασφαλώς. Δεν υπάρχει ούτε ένας να ισχυριστεί σοβαρά το αντίθετο. Πρόκειται για θέματα «τρέχοντα», συνήθη. Κάθε χρόνο κατατίθεται και ψηφίζεται από τη Βουλή ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους. Η διαδικασία της αναθεώρησης του Σ, έτσι αλλιώς είναι σε εξέλιξη, δεν υπάρχει κανείς που να ισχυρίζεται ότι η τυχόν αναθεώρηση των αναθεωρητέων άρθρων του Σ πρέπει να γίνει 5-6 μήνες νωρίτερα, διότι αλλιώς συντρέχει εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας. Συνεπώς, ούτε τύποις, δεν αποτελούν οι ανωτέρω δύο λόγοι εθνικά ζητήματα εξαιρετικής σημασίας. Τουλάχιστον παλιότερα προβαλλόταν το Κυπριακό ζήτημα.
1) Κατάρτιση του προϋπολογισμού του έτους 2008 και
2) Αναθεώρηση του Συντάγματος (διαδικασία που έχει αρχίσει από την μόλις διαλυθείσα Βουλή και θα συνεχιστεί από την επόμενη – κατά τα προβλεπόμενα στο Σ).
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: Αποτελούν τα δύο αυτά θέματα εθνικά ζητήματα εξαιρετικής σημασίας; ΟΧΙ ασφαλώς. Δεν υπάρχει ούτε ένας να ισχυριστεί σοβαρά το αντίθετο. Πρόκειται για θέματα «τρέχοντα», συνήθη. Κάθε χρόνο κατατίθεται και ψηφίζεται από τη Βουλή ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους. Η διαδικασία της αναθεώρησης του Σ, έτσι αλλιώς είναι σε εξέλιξη, δεν υπάρχει κανείς που να ισχυρίζεται ότι η τυχόν αναθεώρηση των αναθεωρητέων άρθρων του Σ πρέπει να γίνει 5-6 μήνες νωρίτερα, διότι αλλιώς συντρέχει εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας. Συνεπώς, ούτε τύποις, δεν αποτελούν οι ανωτέρω δύο λόγοι εθνικά ζητήματα εξαιρετικής σημασίας. Τουλάχιστον παλιότερα προβαλλόταν το Κυπριακό ζήτημα.
Κατόπιν αυτών είναι απολύτως βέβαιο ότι η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη εκλογών για τις 16-9-2007 δεν βρίσκει έρεισμα στο Σ, πρόκειται για παραβίαση του Σ.
ΙΙΙ. ΜΙΚΡΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Δυστυχώς η τακτική αυτή, που, επαναλαμβάνω, δεν βρίσκει έρεισμα στο Σ, έχει γίνει καθεστώς για την μεταπολιτευτική Ελλάδα. Η τετραετία εξαντλήθηκε ή σχεδόν εξαντλήθηκε σε τρεις (3) μόνο περιπτώσεις, ήτοι: 1) Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1981, 2) του Ιουνίου 1989, και 3) του Μαρτίου 2004 (ένα μήνα νωρίτερα). Αντίθετα, με την επίκληση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας, έχουμε πρόωρες εκλογές σε πέντε (5) περιπτώσεις, ήτοι: 1) Του Νοεμβρίου 1977, ένα (1) έτος νωρίτερα. 2) Του Ιουνίου 1985, τέσσερις (4) μήνες νωρίτερα. 3) Του Σεπτεμβρίου 1996, ένα (1) έτος νωρίτερα. 4) Του Απριλίου 2000, πέντε (5) μήνες νωρίτερα και 5) Του Σεπτεμβρίου 2007, έξι (6) μήνες νωρίτερα. (Οι πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου 1993 δεν υπάγονται στην περίπτωση που εξετάζουμε, αφού έγιναν λόγω απώλειας της κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας της τότε κυβέρνησης Μητσοτάκη).
Αναρωτιέται κανείς: Πώς είναι δυνατόν «το εξαιρετικής σημασίας εθνικό ζήτημα», να εμφανίζεται περισσότερες φορές από την «κανονική» και τη σύμφωνη με το Σ εξάντληση της τετραετίας; Πώς είναι δυνατόν από την μια μεριά να υπερηφανευόμαστε για το αναμφισβήτητο γεγονός ότι από το 1974 μέχρι σήμερα η χώρα έχει έναν ομαλό κοινοβουλευτικό βίο, δεν αντιμετώπισε πολεμικές περιπέτειες ή άλλες μεγάλου μεγέθους κρίσεις και από την άλλη μεριά να έχουμε 5 φορές πρόωρες ή «έκτακτες», ας μου συγχωρεθεί η αδόκιμη έκφραση, εκλογές;
ΙV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Τι κάνει, λοιπόν, νιάου-νιάου στα κεραμίδια; Η εκάστοτε κυβέρνηση, όταν αντιλαμβάνεται ότι συμφέρει το κόμμα που την ανέδειξε, εκλογικά, η συγκυρία, επικαλούμενη εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας οδηγεί τη χώρα σε εκλογές. Προλαβαίνει, έτσι, την προϊούσα υπαρκτή ή εικαζόμενη εκλογική φθορά, δεν λαμβάνει τα δυσάρεστα μέτρα που έχει κατά νου, με σκοπό να τα λάβει μετά τις πρόωρες εκλογές κλπ, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την επανεκλογή του κόμματος που την στηρίζει. Μια ματιά στα αποτελέσματα των παραπάνω εκλογών το αποδεικνύει. Η τετραετία εξαντλήθηκε στις περιπτώσεις που η τότε κυβέρνηση θεωρούσε πως θα έχανε και εν τέλει έχασε τις εκλογές!!!!!!. Τούτο αποτελεί όνειδος για τη λειτουργία του πολιτεύματος και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί από τους εκάστοτε Προέδρους της Δημοκρατίας και από τον ελληνικό λαό. Ο ρόλος του συνταγματικού νομοθέτη, αλίμονο, δεν είναι να βρει τρόπους για να εξασφαλίσει την επανεκλογή της ίδιας κυβέρνησης, ο ρόλος του είναι να ρυθμίζει την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος και την πρόοδο της χώρας και του λαού, ανεξαρτήτως παρατάξεων. Αν ο χρόνος των τεσσάρων ετών θεωρηθεί μικρός για το έργο μιας κυβέρνησης, ας προτείνουν να γίνονται εκλογές κάθε 5, 6, 7, 8 χρόνια. Αν θεωρηθεί μεγάλος, ας προτείνουν να γίνονται κάθε 1, 2, 3 χρόνια. Μόνο όταν προβλεφθεί στο Σ διαφορετικός χρόνος από την τώρα ισχύουσα τετραετία θα ήταν νοητή η διενέργεια εκλογών σε άλλο χρόνο, πλην, πραγματικά, εξαιρετικών περιπτώσεων. Αλλιώς η διενέργεια εκλογών με την προσχηματική επίκληση εθνικών θεμάτων, το επαναλαμβάνω έχοντας πλήρη συνείδηση των λεγομένων μου, αποτελεί όνειδος για το δημοκρατικό μας πολίτευμα και πρέπει να μας βρει αντίθετους, πρέπει να αποκρουστεί.
Θα μπορούσε να προβάλει κανείς: Μα αυτό είναι το κύριο ζήτημα της χώρας; Αν θα γίνονται εκλογές στην τετραετία ή λίγο νωρίτερα; Μήπως αδικούμε τη λειτουργία του πολιτεύματος, που καλά τα πάει, γενικά, από την μεταπολίτευση και ύστερα, με τη σκληρή φράση «παραβίαση του Σ»;; Η απάντησή μου είναι ότι δεν νοούνται παραβιάσεις του Σ ούτε σε μικρά ούτε σε μεγάλα ζητήματα. Τυχόν εκπτώσεις ακόμα και στα μικρά (που δεν είναι καθόλου μικρό ζήτημα, κατά τη γνώμη μου, η μη εξάντληση της τετραετίας) εθίζουν σε παντός είδους εκπτώσεις και παρεκτροπές. Κι αυτό είναι το χειρότερο. Παρά το γεγονός ότι σχετικές μετρήσεις δείχνουν ότι ο λαός δεν επιθυμεί τις πρόωρες εκλογές, οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να μας εθίσουν στο να γίνονται εκλογές όποτε «καπνίσει» στην εκάστοτε κυβέρνηση. Σαν να μην τρέχει τίποτα!!. Κρίμα!!!.
V. Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ο επόμενος υποψήφιος πρόεδρος της Δημοκρατίας, πριν ψηφιστεί από τη Βουλή, οφείλει να απαντήσει ξεκάθαρα: Θα συνεχίσει την αντισυνταγματική αυτή πρακτική; Καλό θα ήταν να υπάρξει ένας Πρόεδρος Δημοκρατίας που θα απαντούσε στην Κυβέρνηση, όταν προσχηματικά του προβάλλει εθνικό ζήτημα: «Δεν θεωρώ και δεν είναι εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας αυτό που επικαλείστε και δεν διαλύω τη Βουλή». Θα ανέκυπτε, σε μια τέτοια περίπτωση, πρόβλημα στη λειτουργία του πολιτεύματος; Όχι. Τα προβλήματα υπάρχουν όταν παραβιάζεται η νομιμότητα και όχι όταν εφαρμόζεται. Εξάλλου, αν γνώριζε η εκάστοτε κυβέρνηση μια τέτοια αποφασιστική στάση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ούτε η ίδια θα ζητούσε, προσχηματικά, τη διάλυση της Βουλής.
Υποσημείωση: Αν και ξεφεύγει από τα όσα αντιμετωπίζει το παρόν άρθρο, κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ στο επιχείρημα ότι η χώρα διήρχετο τώρα ή και στο παρελθόν, σε αντίστοιχες περιπτώσεις, μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο που παράλυε τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού। Αν εμφανίζεται το γεγονός αυτό, είναι ακριβώς επειδή έχει καθιερωθεί η προαναφερόμενη αντισυνταγματική πρακτική। Αν οι πάντες γνώριζαν ότι δεν νοείται διάλυση της Βουλής πριν την παρέλευση 4ετίας (πλην των ρητά αναφερομένων εξαιρέσεων) θα ασχολούνταν με το έργο τους και όχι με τα πολιτικάντικα παιγνίδια.
Τρίπολη 21 Αυγούστου 2007
Νίκος Δελφάκης
